Kopuła na Skale na Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie – przewodnik, historia

Kopuła na Skale (arab. Qubbat as-Sakhra) to jeden z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych symboli Jerozolimy. Położona na Wzgórzu Świątynnym (Haram asz-Szarif), góruje nad Starym Miastem złotą czaszą, która odbija palestyńskie słońce i przyciąga wzrok z murów obronnych, Via Dolorosa czy Górnej Jerozolimy. To serce trzech religii: islamu, judaizmu i chrześcijaństwa. Dla jednych – miejsce nocnej podróży Proroka, dla innych – lokalizacja Świątyni Salomona i Heroda, dla kolejnych – przestrzeń opisanych w Biblii wydarzeń.

Gdzie znajduje się Kopuła na Skale?

Obiekt stoi na północnym wschodzie Starego Miasta w Jerozolimie, na rozległym, wybrukowanym plateau, które Żydzi nazywają Wzgórzem Świątynnym, a muzułmanie Haram asz-Szarif (Szlachetne Sanktuarium). Na tym samym placu znajduje się również Meczet Al-Aksa (po stronie południowej). Od zachodu przylega Ściana Płaczu (Mur Zachodni), najświętsze dostępne miejsce modlitwy judaizmu.

Popularny Post - ZOBACZ

FitBabcie – trening ze sztangą

Dlaczego to miejsce jest święte?

Znaczenie w islamie

Zgodnie z tradycją islamu to stąd prorok Muhammad odbył Nocną Podróż (al-Isra wal-Mi’radż), wznosząc się do nieba. Skała pod kopułą – as-Sakhra – jest czczona jako ślad tego wydarzenia. Kompleks na Wzgórzu Świątynnym uważany jest za trzeci najświętszy obszar islamu po Mekce i Medynie.

Znaczenie w judaizmie

W judaizmie uznaje się, że tutaj wznosiła się Pierwsza Świątynia (Salomona) i Druga Świątynia (przebudowana przez Heroda Wielkiego). Wedle tradycji pod kopułą mieści się Skała Fundacyjna – Even ha-Sztija – związana z Arką Przymierza i miejscem ofiary Abrahama.

Znaczenie w chrześcijaństwie

Chrześcijaństwo widzi w Wzgórzu Świątynnym przestrzeń biblijną, związaną z historią Izraela i nauczaniem Jezusa w Świątyni. Choć sama Kopuła na Skale powstała w okresie islamskim, kontekst biblijny tego miejsca pozostaje kluczowy dla pielgrzymów chrześcijańskich.

Historia w pigułce: od Abda al-Malika po współczesność

• VII w.: Kalif Abd al-Malik (dynastia Umajjadów) wznosi Kopułę na Skale w latach 687–691. Budowla ma formę mauzoleum-sanktuarium nad czczoną skałą, nie jest klasycznym meczetem piątkowym.

• Epoka krzyżowa: Krzyżowcy identyfikują budowlę jako Templum Domini (Świątynię Pańską); kopuła otrzymuje krzyż, funkcjonuje jako kościół.

• Po 1187 r.: Sułtan Salah ad-Din (Saladyn) przywraca islamski charakter sanktuarium.

• XVI–XVII w.: Okres osmański przynosi odnowy mozaik, kafli i inskrypcji.

• XX w.: W 1963–1964 kopuła zostaje przekuta i pokryta złotem (późniejsze renowacje utrzymują złocenie).

• Współcześnie: Kompleks administruje Jordański Waqf Islamski; status Wzgórza Świątynnego jest delikatnym elementem politycznym i religijnym w Jerozolimie.

Architektura: złota kopuła, mozaiki, inskrypcje

• Forma: Budowla ośmioboczna, z centralną rotundą nad skałą.

• Kopuła: ok. 20–21 m średnicy, posadowiona na wysokim tamburze, pokryta złotem, widoczna w panoramie miasta z wielu punktów widokowych (np. Góra Oliwna).

• Wnętrze: Otwarta przestrzeń pielgrzymkowa okalająca skałę; kolumnady, arkady i pasy inskrypcji z wersetami Koranu.

• Zdobienia: Mozaiki, marmury, kafle (część z okresu osmańskiego), geometryczne i roślinne arabeski; brak figuratywnych przedstawień, zgodnie z tradycją anikonizmu.

• Inskrypcje: Najstarsze długie inskrypcje koraniczne w architekturze islamskiej – wyjątkowe źródło badań nad sztuką wczesnoislamską.

• Otoczenie: Arkadowe bramy kolumnowe (tzw. qanatir) prowadzące na platformę, fontanny do ablucji, liczne marmurowe schody i place modlitewne.

Wizyta: praktyczne informacje dla turystów

• Dostęp: Wejście na teren Haram asz-Szarif jest przeważnie otwarte dla niemuzułmanów w wyznaczonych porach (zwykle przedpołudniem i po południu, z przerwą w południe). Godziny mogą się zmieniać w zależności od świąt, napięć bezpieczeństwa i decyzji administracyjnych.

• Wejście dla turystów: Najczęściej przez drewnianą kładkę od strony Placu przy Murze Zachodnim (sprawdź aktualne wskazania na miejscu).

• Wstęp do Kopuły: Zastrzeżony dla muzułmanów. Niemuzułmanie mogą przebywać na placu, podziwiać architekturę z zewnątrz, robić zdjęcia (z ograniczeniami).

• Ubiór: Skromny; zakryte ramiona i kolana. Nakrycie głowy nie jest wymagane, ale szacunek dla miejsca jest kluczowy.

• Zdjęcia: Dopuszczalne na zewnątrz, ale unikaj fotografowania modlących się bez zgody.

• Bezpieczeństwo: Kontrole mogą być wzmożone. Zabierz dowód tożsamości, przeznacz czas na kolejki.

• Najlepsza pora: Rano – światło na złotej kopule bywa najpiękniejsze, tłum mniejszy. Zachód słońca zapewnia spektakularne ujęcia ze Wzgórza Oliwnego.

Wskazówka fotograficzna: Najlepsze kadry uzyskasz z punktów widokowych na Górze Oliwnej, z murów Starego Miasta oraz z uliczki Via Dolorosa (przez łuki i bramy kadrujące).

Etykieta i zasady zwiedzania

• Szanuj modlących się i nie przecinaj linii wiernych.

• Nie przynoś symboli religijnych służących do publicznych modlitw w celach manifestacyjnych – może to zostać uznane za prowokację.

• Zachowaj ciszę i stosuj się do wskazań personelu Waqfu i służb.

• Nie próbuj wchodzić do środka Kopuły ani meczetu Al-Aksa, jeśli nie jesteś muzułmaninem – ogranicz się do przestrzeni otwartej.

Kontrowersje i status administracyjny

Wzgórze Świątynne to najwrażliwsza przestrzeń Jerozolimy. Administracyjnie pieczę sprawuje Jordański Waqf, przy równoczesnej obecności izraelskich służb bezpieczeństwa. Status quo obejmuje m.in. ograniczenia wstępu i praktyk religijnych różnych grup. Zmiany, remonty czy archeologia bywają źródłem napięć. W związku z tym informacje praktyczne mogą się zmieniać dynamicznie – przed wizytą warto sprawdzić bieżące komunikaty lokalne.

Ciekawostki i fakty

• Nie jest meczetem piątkowym: Kopuła to sanktuarium nad skałą, natomiast główny meczet kompleksu to Al-Aksa (po stronie południowej).

• Najstarsza monumentalna budowla islamska: Uznawana za najstarszy zachowany tak reprezentacyjny zabytek architektury islamskiej.

• Złota kopuła: Współczesne złocenie pochodzi z XX w. i było kilkukrotnie odnawiane.

• Inskrypcje: Długie napisy koraniczne zawierają m.in. fragmenty o Jezusie i Marii, co jest ewenementem w sztuce wczesnoislamskiej.

• Skała: Wewnątrz znajduje się nisza i jaskinia, której funkcja w tradycjach religijnych była różnie interpretowana.

Najczęstsze pytania (FAQ)

Czy niemuzułmanie mogą wejść na teren Wzgórza Świątynnego?
Tak, zwykle w określonych godzinach – do placu. Dostęp do wnętrza Kopuły i Al-Aksy jest zastrzeżony dla muzułmanów.

Jak dostać się na Wzgórze Świątynne?
Najczęściej przez kładkę Mughrabi od strony placu przy Murze Zachodnim (wejście turystyczne). Trasy mogą ulec zmianie z powodów bezpieczeństwa.

Kiedy najlepiej zwiedzać?
Rano lub po południu w dni powszednie. Unikaj piątków i świąt religijnych, gdy ruch jest największy.

Czy można robić zdjęcia?
Zwykle tak – na zewnątrz. Szanuj prywatność wiernych; czasem personel może poprosić o ograniczenia.

Czy to bezpieczne?
W większości dni tak, ale to miejsce wrażliwe. Zawsze sprawdź aktualne zalecenia i stosuj się do poleceń służb.

Dalsza lektura i powiązane atrakcje

• Meczet Al-Aksa – największa świątynia kompleksu; znaczenie i różnice względem Kopuły na Skale.

• Mur Zachodni (Ściana Płaczu) – najświętsze dostępne miejsce modlitwy judaizmu.

• Bazylika Grobu Świętego – serce chrześcijaństwa w Starym Mieście.

• Góra Oliwna – punkty widokowe na złotą kopułę i starówkę.

• Via Dolorosa – tradycyjna Droga Krzyżowa.

Tip dla planujących artykuł podróżniczy: Połącz zwiedzanie Haram asz-Szarif z poranną wizytą na Murze Zachodnim i popołudniowym spacerem na Górę Oliwną – uzyskasz pełne storytellingowe ujęcie Jerozolimy z trzech perspektyw religijnych.

Kopuła na Skale to nie tylko ikona Jerozolimy, ale i światowego dziedzictwa duchowego. Jej złota kopuła, harmonia proporcji i symbolika czynią ją jednym z najważniejszych punktów na mapie pielgrzymkowej i turystycznej świata. Od wczesnego islamu po współczesność, od biblijnych tradycji po dzisiejszą mozaikę wierzeń – Wzgórze Świątynne pozostaje miejscem, w którym historia, wiara i architektura splatają się w jedno. Planując wizytę, pamiętaj o szacunku, aktualnych zasadach wstępu i kontekście religijnym – dzięki temu twoje spotkanie z Qubbat as-Sakhra będzie zarówno bezpieczne, jak i głęboko poruszające.